Terwijl de wereldeconomie minder olie-intensief is geworden in vergelijking met bijvoorbeeld de jaren zeventig (vooral omdat we in de hedendaagse economie veel meer op diensten dan op productie zijn gericht en bijgevolg dus minder energie nodig hebben om economisch toegevoegde waarde te creëren) lijkt de olieprijs wel een steeds drijvender kracht te worden achter de richting waarin financiële markten bewegen.

Het is namelijk moeilijk om de gestage prijsdaling na de piek van bijna $140 voor een vat Brentolie eerder dit jaar op een andere manier te lezen dan als kritieke factor bij het ombuigen van bewegingen en sentiment elders in de markt. Zo nam de volatiliteitsindex (VIX) – die de verwachte beweeglijkheid van een mandje van S&P 500 aandelenopties meet, maar beter bekend staat als de angstgraadmeter van de markt – de afgelopen maanden in waarde af toen olie in prijs begon te dalen. In lijn met de dalende VIX, en dus in tandem met de zakkende olieprijs, stegen aandelen wereldwijd tezelfdertijd in koers.

Ook invloed op EUR/USD

De impact van olie op de valutamarkten was (nog) opvallender. Tot begin dit jaar bestond er tussen de dollar en de olieprijs namelijk altijd een inverse relatie, waarbij een stijgende olieprijs, in meerdere of mindere mate, correspondeerde met een dalende dollar ten opzichte van de euro.

Nu de hoge olieprijs dit jaar echter veel meer economische schade aanricht in Europa dan in de Verenigde Staten, is die relatie op zijn kop gezet en heeft de stijgende olieprijs juist geleid tot een zwakkere euro en stérkere dollar.

Maar goed, al met al resulteerde de daling van de olieprijs de afgelopen maanden dus veelal in een verbetering in het algehele marktsentiment. Vooruitkijkend is de vervolgvraag die je je dan kunt stellen of de olieprijs vanaf de huidige niveaus (rond de $88/$90) verder zakt of weer gaat oplopen. En juist wat díe hamvraag aangaat, vrees ik dat er genoeg redenen zijn om aan te nemen dat we eerder weer de weg omhoog, dan verder omlaag, gaan inslaan.

Vanuit de vraagkant…

Zo blijft de olieconsumptie de komende jaren alleen maar groeien – volgens het International Energy Agency (IEA) in ieder geval met zo’n 0,4% per jaar – en zal de vraag naar vliegtuigbrandstof naar verwachting verder oppikken naarmate Covid-paniek en lockdownangst meer naar de achtergrond verdwijnen. Daarnaast zal deze winter de vraag naar olie vanuit Europa naar verwachting extra hard groeien, omdat de recordhoge gasprijs waarmee de regio wordt geconfronteerd overstappen naar olie in de kaart speelt.

…maar ook vanuit de aanbodzijde

Naast opwaartse druk op de olieprijs door meer vraag is er tegelijkertijd sprake van krapper aanbod. Allereerst door het inelastische karakter van het aanbod van grondstoffen in het algemeen. Het is nu eenmaal zo dat als je naar meer olie wilt boren of meer metalen wilt delven je ver van tevoren al zult moeten investeren.

Daarbij is het bijna altijd zo dat de kapitaaluitgaven pieken aan de bovenkant van de markt, wanneer een overvloed aan aanbod (grondstof)prijzen vaak weer naar beneden dwingt. De dalende prijzen zorgen er op hun beurt voor dat producenten terughoudend worden om opnieuw te investeren, waardoor ze niet in staat zijn om het aanbod meteen weer te verhogen bij een eerstvolgende keer dat de vraag aantrekt.

Het feit dat de kapitaaluitgaven voor alle belangrijke grondstoffen de afgelopen vijf jaar nauwelijks zijn gestegen, zou dan ook kunnen betekenen dat we nog maar aan de vooravond staan van een ware hausse in grondstoffen. Voor olie specifiek komt hier nog eens bovenop dat overheden steeds meer klimaatminded worden en dientengevolge steeds minder (makkelijk) vergunningen afgeven voor nieuwe investeringen als die niet aan steeds strengere duurzaamheidsregels voldoen.

Olieprijsdaling werd ‘geholpen’

Daarnaast is de reden waarom olie de afgelopen maanden in prijs is gedaald deels een beetje een kunstmatige, omdat de Verenigde Staten – in antwoord op de olieprijsexplosie na de Russische inval in Oekraïne – hun strategische oliereserves hebben aangeboord. Zozeer zelfs dat deze inmiddels al zijn gezakt tot het laagste niveau sinds 1984. Mocht de regering-Biden stoppen met het leeghalen van de Amerikaanse strategische voorraden, dan zou het afgenomen olieaanbod juist weer voor opwaartse druk op de prijs van olie zorgen (wat ook zo zal zijn wanneer die voorraden ergens in de toekomst weer worden aangevuld).

Samengevat zijn er mijns inziens dus genoeg ingrediënten aanwezig die de komende tijd voor een hogere olieprijs kunnen gaan zorgen. In het achterhoofd houdend dat een groot deel van de ‘relief rally’ in aandelen, van midden juni tot midden augustus, (mede) was gebaseerd op de dalende olieprijs, zie ik – in combinatie met de nog altijd hawkish toon van de Fed – nog geen enkele reden om nu (al) aandelen op te pikken…

‍